Türkçemizi daha iyi kullanmak ve özellikle yazı dilinde herhangi bir hata yapmamak adına hakim olmamız gereken ses bilgisi içinde birkaç örneği bulunan “Ünsüz Türemesi” ile ilgili bilmemiz gerekenler şu şekilde:
Ünsüz Türemesi Nedir?
Bir sözcüğün ek aldığında ya da başka bir sözcükle birleşik kelime oluşturması sırasında bir ünsüz harfin ortaya çıkmasına “Ünsüz Türemesi” nedir. Çoğu zaman Arapça kökenlik sözcüklerde gördüğümüz bu ses olayını şu şekilde sıralayabiliriz:
⇒ Arapçadan dilimize girmiş olan bazı sözcükler ünlüyle başlayan bir ek aldıklarında sondaki sessiz harf ikizleşir yani ünsüz türemesi gerçekleşir.
Ret +i → Reddi
Yukarıdaki örnekte “Ret” kelimesi “-i” ekini aldığında sondaki ünsüz harf ikizleşmiş yani “d” sesi türemiştir.
⇒ Arapça kökenli bazı sözcükler “-etmek, -olmak, -eylemek” gibi yardımcı fiiller aldıklarında kök sonundaki sessiz harf ikizleşir yani ünsüz türemesi meydana gelir.
Af + etmek → Affetmek
Yukarıdaki örnekte kök halinde bulunan ve Arapça kökenli olan “Af” kelimesine “-etmek” yardımcı fiili getirildiğinde “f” ünsüzünün türediği görülmektedir.
Ünsüz Türemesi Örnekleri
His + etmek → Hissetmek
Hal + olmak → Hallolmak
Sır+ ı → Sırrı
Had + i → Haddi
Tıp + ı → Tıbbı
Zam + ı → Zammı
Hak + ı → Hakkı
Zan + ım +ca → Zannımca
⇒ Türkçede iki ünlü yan yana bulunmayacağından yabancı dillerden Türkçemize geçmiş bazı sözcüklerdeki iki ünlü arasına ünsüz harf türeyebilir.
Faide → Fayda
Zaif → Zayıf
Fiat → Fiyat
Repertuar → Repertuvar
⇒ Ses Olayları I Yumuşama I Benzeşme I Ünlü Düşmesi I Ünlü Daralması ⇐