Olay çevresinde oluşan metinler yani roman, hikaye, masal gibi türlerde olaylar kadar bu olay ve durumların anlatıcı tarafından aktarılış tarzı da önemlidir. En az kurgulanan olay kadar anlatım tarzı da önem arz eden bu metinlerde olaylar üç farklı bakış açısından biriyle okura anlatılır. Bu bakış açılarından birisi de kameraman edasıyla olayları okura anlatan “Gözlemci Bakış Açısı“dır. Bu bakış açısı aynı zamanda “Müşahit Bakış Açısı” ve “Objektif Bakış Açısı” olarak da bilinmektedir.
Gözlemci Bakış Açısı Nedir?
Gözlemci bakış açısında anlatıcı adeta bir kameraman gibi etrafını gözlemler ve ancak görebildiği kadarıyla ayrıntıları okuyucuya aktarır. Gördüklerinin dışında bir bilgi vermesi, geçmiş ya da gelecek hakkında yorum yapması, kahramanların duygularını ifade edebilmesinin imkanı yoktur. Bir kameradan olayları ne kadar izleyiciye aktarabilirseniz bu bakış açısında da en fazla bu kadar ayrıntı verilebilir.
Bu bakış açısında anlatıcı tanık olduğu olaylar hakkında yorum yapmaz, kişisel düşüncelerini dile getirmez. Bu nedenle bu anlatımda bir objektiflik söz konusudur. Bu nedenle anlatılanlar ilahi bakış açısına göre daha sınırlı kalmaktadır.
Çok ayrıntı vermemesi, anlatımın ancak görülebilecek olaylarla sınırlı kalması nedeniyle romanlardan çok hikaye türünde tercih edilen bir bakış açısıdır. Çünkü romanlarda çok daha fazla bilgi verilmesi, kahramanların iç dünyasının aktarılması tercih edildiğinden bu bakış açısı ihtiyaçlara cevap vermez.
Gözlemci bakış açısıyla olaylar üçüncü kişi ağzıyla yani “yaptı, geldi, sevmiş” şeklinde anlatılır. Üçüncü kişi ağzıyla anlatımın yapılması bu bakışını “İlahi bakış açısı” ile karıştırılmasına sebep olmaktadır. İki bakış açısı arasındaki en büyük fark ilahi bakış açısında normal insanın bilemeyeceği tüm ayrıntıların aktarılması, gözlemci de ise ancak bir insanın görebileceği kadar bir ayrıntı ifade edebilmesidir.
Gözlemci Bakış Açısının Özellikleri
→ Bu bakış açısında anlatıcı ancak bir insanın görebileceğini görebilir, duyabilir ve bilebilir.
→ Anlatıcı olayların bilinmeyen yönlerini, geçmişi ve geleceği okura sezdiremez.
→ Bu bakış açısına aynı zamanda kameraman bakış açısı da denilmektedir. Çünkü anlatıcı burada ancak bir kameranın görebildikleri kadarını okurlara aktarabilir.
→ Diğer isimleri ise “Objektif ve Müşahit” bakış açısıdır.
→ Anlatım üçüncü kişi ağzından yapılmaktadır.
→ Anlatıcı olaylar hakkında kişisel yorumlarını yapmaz yani olaylar karşısında objektiftir.
→ Anlatıcı kahraman hakkında çok az bilgiye sahiptir.
Gözlemci Bakış Açısı Örneği
Sahilde bisiklet sürmek istediğini söylemişti arkadaşlarına. Eve gidince ilk başta kıyafetini değiştirip kaskını başına geçirdi. Merdivenlerden zor da olsa bisikletini kapıya indirerek tekerlerini kontrol etti. Güneş değdiği noktayı ısıtıyor hatta biraz da göz kamaştırıyordu. Bu yüzden annesine hırkasını yanına almak istemediğini söyledi. Bisikletine biner binmez hızlı bir pedal çevirmeyle kısa sürede evden uzaklaşmıştı. Sahile vardığında her zamanki gibi ilk büfede durup soğuk bir şeyler yudumlayarak mola verdi. Yaklaşık 10 dakikalık moladan sonra tekrar bisikletiyle yavaş yavaş pedallamaya başlamıştı. Çok geçmeden sınıf arkadaşlarının da bisikletleriyle sahilde kendisini beklediğini gördü. Yüzündeki gülümseyişle onlara doğru hızlıca bisiklet pedallamaya başladı.
⇒ Bakış Açıları I Kahraman Bakış Açısı I İlahi Bakış Açısı ⇐