Didaktik Şiir Nedir? Didaktik Şiir Örnekleri ve Özellikleri

Belli bir konuda düşünceyi vurgulayıp bilgi veren, bir konuda öğüt ve ahlaki ders vermeyi amaçlayan öğretici nitelik taşıyan ve genellikle duygu yönü olmayan şiirlere “Didaktik şiir” denir. Didaktik sözcüğünün kaynağı Yunanca “Didaktikos” kelimesine dayanmaktadır. Daha çok düşünce üzerine yazılan şiirlerden oluşmaktadırlar.

Düşünceler ve öğütler, şiirdeki ahenk ve ölçünün düzyazıdan daha dikkat çekmesi ve akılda kalıcılığı artırması nedeniyle şiir şeklinde dile getirilmiştir. Duygu ikinci plana atılıp düşünce ön plana çıkarıldığı için sanatsal yön, estetiklik pek dikkat çekmez didaktik şiirde.

Bu şiir türünün kökeni de eski Yunan edebiyatına dayanmaktadır. İlk örnekleri M.Ö. 8. yüzyılda Hesiodos tarafından verilmiştir. Hesiodos şiirlerinde ahlaki ve dini bilgiler vermiştir. O dönemde didaktik şiir yazmak yaygın olduğu için şairlere bir eğitici gözüyle de bakılmıştır. Türk edebiyatında da özellikle dini ve ahlaki konularda yazılmış başarılı didaktik şiirler bulunmaktadır. Yusuf Has Hacip, Yunus Emre, Tevfik Fikret, Mehmet Akif Ersoy gibi pek çok şair didaktik şiirden yararlanmıştır. Ayrıca fabl ve manzum hikayeler didaktik şiir türüne örnek olarak gösterilebilir.

Didaktik Şiirin Özellikleri

• Öğretici bir niteliktedir.
• Şiirdeki duygu yönü ikinci plana itilmiştir.
• Sanatsallıktan uzak şiirlerdir.
• İlk örnekleri Yunan edebiyatında verilmiştir.
• Türk edebiyatında dini ve ahlaki nitelikte yazılan didaktik şiirler dikkat çeker.
• Fabl ve manzum hikaye bu türün içinde değerlendirilir. 

Didaktik Şiir Örneği

Güzel dil, Türkçe bize,
Başka dil, gece bize.
İstanbul konuşması
En saf, en ince bize
Ziya Gökalp

Yukarıda yer alan dörtlükte Ziya Gökalp, Türkçenin güzelliğini ve bizim için değerini yansıttığından didaktik bir özellik görülür.

Kalbinde her dakika şu ulvî tahassürün
Minkar-ı âteşini duy, daimâ düşün:
Onlar niçin semâda, niçin ben çukurdayım?
Gülsün neden cihan bana, ben yalnız ağlayım?.. 
Yükselmek âsûmâna ve gülmek ne tatlı şey! 
Tevfik Fikret

Ayrıca Bkz -> ŞİİR TÜRLERİ