İsim Kökü Nedir? İsim Kökü Örnekleri

Canlı ya da cansız varlıkları, kavramları, düşünceleri ve duyguları ifade eden, onları karşılayan sözcük köklerine “İsim kökü” denir. Örneğin insan (varlık), düş (kavram), nefret (duygu) gibi kelimeler kök halinde isimlerdir. İsim kökleri cümle içinde isim, sıfat, zamir, zarf, edat, bağlaç gibi görevlerde kullanılabilmektedir. 

Peki bir kelimenin “İsim kökü” olduğunu nasıl anlayabiliriz. Burada dikkat etmemiz gereken çok önemli bir ipucu vardır:

İpucu ⇒ İsim ya da isim soylu sözcüklerin sonuna “-mek/-mak” mastar eklerini getirmemiz mümkün değildir. Mastar ekleri ancak fiillere gelebilmektedir. Bu nedenle bir kelime köküne “-mek/-mak” mastar ekini getiremiyorsak, getirdiğimizde anlamsız bir kelime ortaya çıkıyorsa o sözcük için isimdir diyebiliriz.

Örneğin; Gör- köküne “-mek” mastar eki getirdiğimizde ortaya çıkan “Görmek” kelimesi anlamlı olduğundan fiil köküdür diyebiliriz. Ancak “ev” köküne “-mek” mastar eki getirildiğinde ortaya çıkan “Evmek” kelimesi anlamsız olacağından isim köküdür.

• Göl (mek) → İsim Kök
• Gül (mek) → Fiil Kök
• Bel (mek) → İ.K.
• Dip (mek) → İ.K.
• Yürü (mek) → F.K.
• Tepe (mek) → İ.K.

İsim Kökü Örnekleri

• Sen – Ev – Tel – Kalp – Sarı – Gün – Bulut – Bardak – Çay – Para – Şarkı – İyi – Güzel – Çirkin
• Kötü – Yol – Su – Büyük – Küçük Ses – Sınıf – Kazak – Kılıç – Metin – Kelime – Dil – Kara – Saç
• Ömür – Yaz (Mevsim) – Genç – Gerçek – Aşk – Ayak – Çile – Yürek – Yasak – Kural – Af – Heyecan – Baş
• Rüzgar – Alev – Göz – Bahar – Kış – Mavi – Yalan – Şehir – Kent – Şimdi – Yaban – Ağaç – Kök – İsim

Uyarı ⇒ Doğadaki varlıkların çıkarmış olduğu seslerin taklit edilmesi oluşan “Yansıma kökler” de isim kökü içerisinde değerlendirilmektedir. Türkçede yer alan bazı yansıma sözcükler ise şu şekildedir:

• Horultu
• Şırıltı
• Hav
• Miyav
• Patırtı
• Fısıltı
• Hapşırmak
• çatırdamak 

Uyarı ⇒ Türkçede bazı kökler hem fiil hem de isim kökü olarak kabul edilir. Aralarında anlam ilgisi bulunan böyle sözcükler “Ortak kök” olarak adlandırılır. Bu sözcüklerin isim ya da fiil olması cümlenin bağlamına göre değişkenlik gösterir.

Örneğin;

• Avrupalı ülkelere doğru yoğun bir göç hareketi başlamıştı. (Göç burada isim köktür.)
• İşsizlik artınca ailesiyle büyük şehire göçtü. (Burada bir eylem bildirdiği için fiil köktür.)
• Limonun oldukça ekşi bir tadı vardır. (İ.K.)
• Uzun süredir dolapta bekleyen yoğurt ekşidi. (F.K.)

⇒ Kök Nedir? I Fiil Kökü ⇐