Terkib-i Bend Nedir? Terkib-i Bent Özellikleri

Terkib-i Bend; 3-17 bend arasında değişen, felsefi düşünceleri, toplum eleştirisi ve dini konuların işlendiği bir divan edebiyatı şiir biçimidir. Divan edebiyatında çokça kullanılan bir şiir türüdür terkib-i bend.

Şiirin yapısı incelediğinde diğer divan şiiri türlerinden ayrı bir yapıda olduğu görülür: Beyitler bendleri, bendler ise terkibibenti oluşturur.

Terkib-i Bendin Özellikleri

1. Bentlerden oluşan bir nazım biçimidir.
2. Beyitler bentleri, bentler ise şiiri oluşturur.
3. Bentlere hane ismi de verilir.
4. Bentlerin sayısı 3-17 arasında değişir. Ancak daha çok 5-7 bent arasında kullanıldığı görülür.
5. Bentlerdeki beyit sayısı ise 5-10 arasında değişir. 
6. Bentlerin kafiye şeması gazelle aynıdır ancak her bendin sonunda vasıta adı verilen ve kendi arasında aynı şekilde kafiyelenen bir beyit daha bulunur: aa, ba, ca, da, ea… yy. Bentlerin sonunda yer alan vasıta beyti diğer beyitlerden ayrı olarak kafiyelenir.
7. Bentlerin sonunda yer alan vasıta beyti aynen tekrarlanırsa bu şiir türüne Terci-i Bend adı verilir.
8. Terkib-i Bentlerde felsefi düşünceler, tasavvufi düşünceler, toplumsal yergi ve dini konular işlenir.,
9. Türk Edebiyatında terkibent denildiğinde akla gelen ilk isim Bağdatlı Ruhi’dir. Döneminin eleştirisini terkibibentinde dile getiren Bağdatlı Ruhi’nin bu şiiri çok meşhurdur.
10. Tanzimat döneminde de Ziya Paşa terkib-i bendi başarılı bir şekilde kullanmıştır.
11. Son bendin son dizesinde şairin mahlası yer almaktadır.

Türk edebiyatında Fuzuli, Baki, Nabi, Bağdatlı Ruhi ve Ziya Paşa’nın terkib-i bendleri meşhurdur. Fuzuli terkib-i bent şeklinde Kerbala için Al-i Aba Mersiyesi’ni yazmıştır. Baki ise Kanuni Sultan Süleyman’ın ölümünden duyduğu üzüntüyü terkib-i bend şeklinde Kanuni Sultan Süleyman Mersiyesi’ni yazmıştır. Ziya Paşa’da Bağdatlı Ruhi’nin terkib-i bendine nazire yaparak bir terkib-i bent yazmıştır.