Tanzimat Dönemi İlkleri (Tanzimat Edebiyatında İlkler)

Çöküş dönemini yaşayan Osmanlı Devleti, eski günlerine tekrar dönmek ve Avrupa’yı her anlamda yakalamak için 19.yüzyılın ilk çeyreğinden itibaren hızlı bir değişim ve yenileşme hareketi başlatılır. Askeri, siyasi, sosyal, ekonomi vb. alanlarda yapılan köklü değişimler sanatı dolayısıyla da edebiyatımızı güçlü bir şekilde etkilemiştir. Batı edebiyatlarını örnek alan sanatçılarımız birçok alanda yenilikler yapmışlardır. “Tanzimat Edebiyatında İlkler“, edebiyatımızın nasıl çizgiye kavuştuğunu anlamak açısından son derece önemlidir.

Tanzimat Dönemi Edebiyatı‘nda yer alan ilkleri şu şekilde listelemek mümkündür:

Tanzimat Dönemi İlkleri

• İlk resmi gazete: Takvim-i Vekayi (1831)
• İlk yarı resmi gazete: Ceride-i Havadis (1840)
• İlk özel gazete: Tercüman-ı Ahval (1860)
• Yurt dışında çıkarılan ilk Türk gazetesi: Hürriyet
• İlk dergi: Mecmua-ı Fünun -> Münif Paşa
• İlk mizah dergisi: Diyojen -> Teodor Kasap
• İlk çeviri roman: Telemak -> Yusuf Kâmil Paşa
• İlk yerli roman: Taaşşuk-ı Talat ve Fıtnat -> Şemsettin Sami
• İlk edebi roman: İntibah -> Namık Kemal
• İlk tarihi roman: Cezmi -> Namık Kemal
• İlk realist roman: Araba Sevdası -> Recaizade Mahmut Ekrem
• İlk köy romanı: Karabibik -> Nabizade Nazım
• İlk natüralist roman: Zehra -> Nabizade Nazım
• İlk tezli roman: Zehra -> Nabizade Nazım
• İlk hikaye: Letâif-i Rivayat -> Ahmet Mithat Efendi
• Batılı tarzda ilk hikaye: Küçük Şeyler -> Şemsettin Sami
• İlk yerli tiyatro (modern tiyatro): Şair Evlenmesi -> Şinasi
• Sahnelen ilk tiyatro eseri: Vatan Yahut Silistre -> Namık Kemal
• İlk uyarlama tiyatro eseri: (Molière’den) -> Ahmet Vefik Paşa
• İlk tiyatro (aruz ölçüsüyle yazılmış): Eşber -> Abdülhak Hamit Tarhan
• İlk tiyatro (hece ölçüsüyle yazılmış): Nesteren -> Abdülhak Hamit Tarhan
• İlk çeviri şiir: Tercüme-i Manzûme -> Şinasi
• İlk pastoral şiir: Sahra-> Abdülhak Hamit Tarhan
• İlk köy şiiri: Köylü Kızların Şarkısı -> Muallim Naci
• İlk kafiyesiz şiir: Validem -> Abdülhak Hamit Tarhan
• İlk antoloji: Harabat -> Ziya Paşa
• İlk makale: Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi -> Şinasi
• İlk eleştiri yazısı: “Edebiyatımız Hakkında Bazı Mülahazatı Şamil’dir.” -> Namık Kemal
• İlk eleştiri eseri: Tahrib-i Harabat -> Namık Kemal
• İlk günlük: Seyahat Jurnali -> Direktör Ali Bey
• İlk atasözleri kitabı: Durub-i Emsal-ı Osmaniye -> Şinasi

⇒ Tanzimat Edebiyatı I Tanzimat Dönemi Özellikleri ⇐