İslamiyet Öncesi Türk Şiiri

İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı, Türklerin henüz İslamiyet ile tanışmadıkları ve başka kültürlerden etkilenmedikleri dönemde oluşturdukları ve 10.yüzyıla kadar devam eden dönemi kapsamaktadır. Bu dönem edebiyatını “Sözlü ve Yazılı” olmak üzere iki başlık altında incelemekteyiz. İslamiyet öncesindeki sözlü dönemde şiir geleneği karşımıza çıkmaktadır. Bu dönem edebiyatının içinde önemli bir yeri olması nedeniyle “İslamiyet Öncesi Türk Şiiri” başlığını tüm detaylarıyla bilmek gerekmektedir.

İslamiyet Öncesi Türk Şiiri

İslamiyet’in kabulünden önceki Türk edebiyatının sözlü dönemi edebi ürünlerin büyük bir kısmını şiir türü oluşturmaktadır. Bu dönemde yapılan sığır ve yuğ törenleri ile şölenlerde kam ya da şaman adı verilen din adamları kopuz eşliğinde şiirler okur. Bu dönem şiirlerde yalın bir dil ile aşk ve doğa temaları sıklıkla işlenmiştir. O dönemde Türkler henüz başka kültürlerden etkilenmedikleri için milli bir edebiyattan ve sade bir dilden bahsedilebilir.

İslamiyet Öncesi Türk Şiiri Özellikleri

* Bu dönem şiirleri şölen, yuğ ve sığır adı verilen törenlerde din adamları tarafından söylenmiştir.

* Şiir okuyan din adamlarına ozan, baksı, kam ve şaman gibi çeşitli adlar verilmiştir.

* Şiirler kopuz adı verilen bir saz eşliğinde söylenmiştir.

* İslamiyet öncesi edebiyatımızdaki birçok ürün gibi şiirler de sözlüdür.

* Bu dönem şiirleri sözlü olduklarından anonimdir.

* Sade ve anlaşılır bir dil kullanılmıştır.

* Nazım birimi olarak dörtlük tercih edilmiştir.

* Şiirlerde Türklerin milli ölçüsü olan “Hece Ölçüsü” kullanılmıştır. Daha çok hecenin 7, 8 ve 11’li kalıpları tercih edilmiştir.

* Kafiye ve redife önem verilmiş ve daha çok yarım uyak kullanılmıştır.

* Aşk, doğa, kahramanlık ve ölüm temalı şiirler ön plana çıkmıştır.

* Bilinen ilk Türk şairi “Aprınçur Tigin”dir.

* Koşuk ve sagu nazım biçimleri bu dönemin şiir ürünlerini oluşturur.

İslamiyet Öncesi Türk Şiiri Nazım Biçimleri

Bu dönemde şölen ile sığır ve yuğ adı verilen törenlerde söylenen şiirleri “Sagu ve koşuk” olarak iki grupta toplayabiliriz.

KOŞUK

• Sığır adı verilen av törenleri ile yılda bir düzenlenen şölenlerde okunan şiirlerdir.
• Koşukların konusu genellikle yiğitlik, aşk ve doğadır.
• Koşuklar genellikle 7’li hece ölçüsüyle dörtlük şekilde okunur.
• Nazım birimi olan dörtlük sayısı 3 ile 5 arasındadır.
• Kafiye düzeni “aaab, cccb, dddb…” şeklindedir.
• Koşuklar genellikle din adamları tarafından kopuz eşliğinde söylenmiştir.
• İslamiyet sonrası halk edebiyatında yerini “Koşma” nazım biçimine bırakmıştır.
• Daha fazla bilgi için ayrıca bakınız → Koşuk

SAGU

• Yuğ adı verilen cenaze törenlerinde okunan ağıt şiirleridir.
• Ölen kişinin kahramanlıklarının anlatıldığı bu şiirlerde aynı zamanda kişinin ölümünden duyulan üzüntü dile getirilir.
• Nazım birimi dörtlüktür ve hece ölçüsüyle söylenmiştir.
• Hecenin 7’li kalıbıyla söylenmiştir.
• Dörtlük sayısı 3 ile 5 arasında değişir.
• Kafiye düzeni “aaab, cccb, dddb…” şeklindedir.
• Kopuz eşliğinde söylenmiştir.
• İslamiyet sonrası halk edebiyatında ağıt, Divan edebiyatında ise karşılığı mersiyedir.
• Daha fazla bilgi için ayrıca bakınız → Sagu

İslamiyet Öncesi Türk Şiiri PDF + Video

Aşağıdaki bağlantılardan Deniz Hoca tarafından hazırlanmış olan “Edebiyat Ders Notları PDF” dosyası ile slaytını indirebilir, öğrencileriniz ve arkadaşlarınızla paylaşabilirsiniz.

Aşağıdaki bağlantılardan Deniz Hoca tarafından hazırlanmış olan “İslamiyet’ten Önce Türk Şiiri PDF Çalışma Kağıdı” dosyası ile slaytını indirebilir, öğrencileriniz ve arkadaşlarınızla paylaşabilirsiniz.

İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK YAZILAR
⇒  PDF / Slayt
⇒ 10.Sınıf Ders Konuları
⇒ TYT Türkçe 
⇒ AYT Edebiyat